Zolang ik geen pijn voel, besluit hij, is er niks aan de hand. Met een hark en een schepje kuiert hij terug de tuin in. Wolken lichten parelmoer op, de voorjaarszon schijnt er ingetogen doorheen. Hij voelt genot. Natuurlijk is er wel iets aan de hand. Er is nu eenmaal de wereld van de witte jassen, en de wereld van de tuinbroeken. Zolang hij in de laatste verblijft, is er genoeg zand om zijn hoofd in te steken. Hij neemt een slok koffie uit de mok waaruit hij al drinkt sinds zijn tienerjaren. Het aardewerk gebarsten, de afbeelding verweerd, de koffie is warm.

Uit de keuken klinkt het radionieuws van elf uur. Dat zal ik niet gaan missen, denkt hij, terwijl zijn handen een afrikaantje stevig in een pot duwen. Hij pauzeert even om adem te halen, beziet hoog het parelmoer.

Eigenlijk is er niet zoveel dat hij zal missen.

Hij herkent de blik. Het is de blik die hij als jongen naar oude mensen wierp, waarmee hij nu zelf bekeken wordt. De tieners staan op veilige afstand, werpen de blik, fluisteren naar elkaar, lachen besmuikt. Hij voelt het. Vier jongens, twee meisjes. Voor elkaar zijn ze volwassen, hij ziet kinderen. Inmiddels bezit hij het benul dat het innerlijk leven per definitie een ondoorgrondelijk mysterie is voor de buitenwereld. Het is zinloos. Toen hijzelf zeventien was zag hij broze, nutteloze schimmen. Hij is ervan overtuigd dat zij die nu ook zien.

​De verborgen wijsheid die de jaren hem opleverden schijnt niet door zijn rimpelende dooraderde huid. Als hij langzaam beweegt is dat niet alleen vanwege een onwillig lijf, maar ook omdat hij bedachtzaam, weloverwogen leerde zijn. Zijn eigen veroudering bracht het onvermijdelijk besef dat oude mensen geen gemankeerde mensen zijn, maar bronnen die niet aangeboord worden.

Hij is geen schim.

Het horloge, dof geworden, door de jaren, door niet gedragen te worden, legt hij terug in de la. Scherp ziet hij hoe zijn vader het aan zijn pols schoof. Een blinkend geschenk voor een sprankelende veertigjarige. Het was een mooie dag. Een gezin dat bijeen hoorde, voor elkaar door het vuur zou gaan, van elkaar hield. Inmiddels is zijn vader twee keer zo oud als toen. Hij belt hem wel eens. Er is niets meer dan de herinnering die hen verbindt. Herinnering aan gezamenlijk beleefde gebeurtenissen, herinnering aan wederzijds gekoesterde gevoelens.

​Moet het zo eindigen? vraagt hij zichzelf af. Is het onafwendbaar dat het zo eindigt? Hij ziet zijn vader staan, enigszins gebogen, in de weerspiegeling van het keukenraam. Eerder al kwam de gedachte in hem op het horloge te gaan dragen. De band met een voorwerp herstellen is eenvoudiger dan met een mens.

Een horloge toont geen verloren tijd.

Er is geen dier dat niet behekst is door het universum. Ook ik ben een dier, bedenkt zij. De hocuspocus zijn de fundamentele natuurwetten. Er is geen ontsnappen aan. Als moeder natuur met haar stafje zwaait, dan buigen wij deemoedig het hoofd. De evolutie heeft ons een lelijke loer gedraaid, zegt ze regelmatig tegen vrienden, waarmee ze haar misdragingen goedpraat. Ze heeft er geen schuld aan, alles is geprogrammeerd. Wij allen zijn minuscule radertjes in het ontzagwekkend kosmisch uurwerk, dat door de oerknal is opgewonden, leert ze anderen. Gevoel is een nutteloos bijproduct.

​Maar de liefde dan? werpen vriendinnen tegen. Niets anders dan voortplantingsdrift en hechting. De illusie van de vrije wil is hardnekkig vanwege de complexiteit van het achterliggend algoritme. We overzien het niet. Er zijn wel momenten dat ze met zichzelf in discussie treedt. Dat haar hart iets anders zegt dan haar hersenen.

Dan volgt ze haar gevoel.

In weerwil van een breed gedragen opvatting is niet beschaving de grenswachter tussen orde en chaos. Het is concentratie. Als hij zich maar kon concentreren, was hij in staat zijn appartement op te ruimen. Begaanbaar te maken. Dan kon hij bezoek ontvangen. Nu schaamt hij zich, reageert niet op de aanhoudende en indringende deurbel. Familie, vrienden, casemanagers. Maakt niet uit. Geen van hen mag losgelaten worden op de weerzinwekkende zwijnenkeet waarin hij leeft. Hij kan zelf niet bevatten hoe die telkens ontstaat. Niemand mag getuige zijn van zijn onvermogen een normaal menselijk leven te leiden.

​Bij zijn ouders is het ook geen toonzaal, toch heeft alles er zijn plaats. Het is er gezellig, begaanbaar. De vanzelfsprekendheid daarvan werd voor hem een demonisch mysterie zodra hij op zichzelf ging wonen. Hij is niet slordig. Het is verbazingwekkend. De coördinator complimenteert hem als hij geconcentreerd iets voltooid heeft.

Details ontgaan hem zelden.

Wat moet ik met die hemeltergende rommel? Zijn gezicht verraadt wanhoop. Op de keukentafel staan achttien porseleinen figuurtjes. Achttien. Dresden porselein godbetert. Engeltjes, monnikjes, rococodametjes rondom een pianoforte geschaard, een knaapje dat de onderrok van een intens blozend minivrouwtje iets te ver omhoog sjort. Hij heeft er flink voor betaald ook. Leer toch eens nee zeggen. Hij durfde de verkoopster niet teleur te stellen nadat ze eenmaal aan de praat waren geraakt.
​
Zijn eerste zorg nu is echter die narigheid uit het zicht te laten verdwijnen. Gehaast schept hij gemalen koffie op het filter. Over een kwartier vergadert de buurtvereniging in zijn keuken. Van  nature ontwikkelt hij jeukende vlekken van dergelijke clubjes, en bovendien zijn het akelige, bemoeizuchtige types, maar hij vond het zielig dat ze geen secretaris konden vinden. Zijn onbehagen groeit evenredig aan zijn behaagzucht.

Aan de onuitgesproken verwachting dat de secretaris de versnaperingen verzorgt voldoet hij ruimschoots.

‘We moeten nu sterk zijn voor papa’. Uit een wollige verte hoort hij stemmen. Bewegen gaat niet. Door de stemmen heen registreert hij mechanisch piepen en zuchten. ‘Het is ook moeilijk,’ zegt een vrouw, ‘maar je houdt toch van papa?’ Zijn mond is uitgedroogd, zijn ogen branden. Met zijn tong bevochtigt hij zijn lippen. ‘Kijk, hij steekt zijn tong uit, typisch papa. Grappenmaken. Zelfs nu nog’. Hoezo nu? Waarom denken die mensen dat er grappen gemaakt worden? Als ze nu gewoon eens even voor één keer naar mij luisterden.

​‘Papa is altijd heel duidelijk geweest.’ Hij hoort de mensen schuifelen. ‘Als ik naar een verpleeghuis moet, dan hoeft het voor mij niet meer. Hoe vaak heeft hij dat niet gezegd?’ Hij roept dat hij dat zo niet bedoeld heeft. Dat dit een andere situatie is. ‘Zo jammer dat we niet snappen wat hij probeert te zeggen, hè.’

Hij wil leven.

De dinsdagochtend doet terstond alles vergeten wat betreurenswaardig was aan de maandag. Vanaf de behoedzame ouverture der vogels, het eerste vermoeden van het dageraadslicht, de frisse, opgeruimde bries door het jong gebladerte, zelfs het gerucht van de uitgerukte vuilniswagens, alles geurt naar belofte. En zij smaakt dit alles ten volle. Lang voor de forenzen opgestaan, wandelt ze de wijk uit, het platteland op, langs klotsvolle beken, pasgemaaide bermen en elkaar najagende libellen. In haar hoofd regeert sereniteit, op sommige momenten omlijst door muziek die haar hart lang geleden opzoog.

​Gestaag nadert het moment van de inlossing der belofte. Ze weet wat er komen gaat, maar hoopt niettemin. De zon, juist bevrijd uit de onderwereld, verliest haar luister naarmate ze hoger klimt. Vogels zingen vulgairder onder een staalblauwe hemel, de wind dirigeert zwerfafval over de dreven. Het gouden uur klatert terwijl ze terug naar huis wandelt. 

Een verlangen naar morgenochtend suist.

Eigenlijk weet hij niet of de plotseling ingetreden stilte onheilspellend is of hem geruststelt. Hij heeft de motor uitgeschakeld nadat hij via steeds smaller en onbegaanbaarder paadjes diep het bos ingereden is. Ritselend nadert de nacht. behoedzaam stapt hij uit. De sleutel werpt hij richting een modderpoel achter een mistroostige horizon. Bomen, struikgewas, hij heeft er nooit sympathie voor gevoeld. Te grillig, te hard bij aanraking. Nu echter zullen ze vrienden zijn. Zo stil mogelijk haalt hij een versleten tas achter uit de auto. Hij kijkt een keer achterom en lost op in de tijd.

​Meer dan eens overpeinsde hij hoe het zou zijn om vanuit een heden het verleden binnen te stappen. Deel te worden van de grote historie, afkomstig uit een onbenullig, ongrijpbaar nu. Zijn leven stelde hij in dienst van sensationele geschiedverhalen. De kroniek van zijn eigen leven bleef ongevuld.

In de versleten tas rust zijn geboortebewijs.

Desgevraagd bevestigt hij bevoorrecht te zijn dergelijke culturele topevents mogelijk te kunnen maken. Intussen schudt hij handen en wuift naar relaties. Na de vernissage in Tokyo en de lezingencyclus die hij onlangs verzorgde in Lissabon, verheugt hij zich nu op drie maanden sabbatical in de tribal-artcommunities van Zuid-Chili. Complimenten ontvangt hij even trefzeker als bescheiden in een toastend gebaar met het glas Brignac. Zijn innerlijke leegte verbaast hem minder dan het feit dat zijn omgeving deze niet opmerkt. Welvaart en succes lijken voor hen die ernaar smachten een panacee tegen eenzaamheid. Voor hem accentueren ze die slechts.

​Zuid-Chili. Het leven heeft de sterke neiging complexer te worden met het klimmen der jaren. Hij herinnert zich de zomer in Domburg. Ze waren allemaal zeventien. De vriendschap, de ongecompliceerde verhoudingen. Rum, reggae, oprechte naïviteit en een sterrenhemel over het strand die alles toedekte. Roes.

Het vermogen tot alledaagse verwondering is hij kwijt.