Sinds zijn adolescentie heeft hij zijn moeder nooit meer op haar woord kunnen geloven. Er is geen concrete gebeurtenis of moment van luciditeit aan te wijzen dat dit veroorzaakt heeft. Het gebeurde gewoon. Gewoon, in de verwording van een jong leven van naïviteit, via ongerichte woede naar onverschillig cynisme. De dagen, de feiten, bleven schijnbaar eender, maar de ziel raakte ongemerkt aangetast. Nadat ze gestorven was, maakte hij een balans op, en ook die was onbewogen.

Hij duwt de spade met zijn rechtervoet diep in de grond. Vanochtend reed hij naar het bos waar zij ooit hun vakanties doorbrachten. Afgelopen week dook haar stem op, zomaar opeens, ergens in zijn achterhoofd. Wat ze zei werd gaandeweg minder raadselachtig. Nu graaft hij zijn naïviteit uit, in een onverwacht vermoeden dat er wel degelijk een ondubbelzinnige reden was zijn moeder te wantrouwen.

Als hij iets opdiept, komt het niet uit de aarde.

Ergens in huis knispert leven. Zijn oren spitsen als die van een oude kat. De laatste kat waarmee hij samenleefde stierf vier jaar geleden. Hij begroef hem bij de urn van zijn vrouw aan de zonzijde van de achtertuin. Hij heeft, zij hadden, een tuin op het zuiden. De illegale bijzetting werd, behalve door hemzelf, bijgewoond door drie tamme ratten, een gemankeerd hangoorkonijn en zijn oudere broer die na afloop van de ceremonie een driedaags alcoholisch bacchanaal verzorgde. De gordijnen bleven sindsdien gesloten.

Op het knisperen na is het stil. Zijn, hun, huis werd een mausoleum. Niet van doden, maar van weggeteerde levensdrift. Alles is er een herinnering aan het temperament waarmee ze leefden, de asbak, de boekenkasten, het wijnrek, zelfs het verscholen Dionysosbeeldje dat hem bij tijden verwijtend aankijkt. Zijn broer heeft hij niet meer gezien, voor een kat is hij inmiddels te langzaam.

Het blijft knisperen in huis.

Een plaats in de schaduw. Met korte schokken kijkt ze om zich heen. Haar verlangen naar verkoeling voelt minstens zo hevig als de zucht naar ontwrichting en wanorde die haar een zekere faam opleverde rond haar twintigste. Ze schuifelt naar de overkant van het plein, neemt buiten bereik van de zon plaats op haar rollator en steekt een gedoofde cigarillo opnieuw aan. Met haar mond wijd open hijgt ze lange halen. Zonder enige gêne, met de vanzelfsprekendheid van de luchtkolom van verschaalde knoflook, voortgeperst door een Parijse metrobuis.

Vermoeid zuigt ze de rook van de cigarillo naar binnen. Haar ogen volgen voorbijgangers. Ze ziet vage gelijkenissen met mensen die ze gekend heeft. Die haar kenden. Medestanders, critici, geldschieters, groupies. Ze geniet ervan om door haar rookgordijn naar de wereld te kijken, zoals destijds de rookmachines de sfeer van haar happenings bepaalden.

Met beide handen zet ze haar oude zonnebril op.

Hoewel hij zijn smoelwerk elke ochtend in de badkamerspiegel tijdens het scheren aan een duchtige inspectie onderwerpt, beschouwt hij zichzelf niet als een ijdel mens. Veeleer is hij afwachtend, gelaten, wat weifelend wellicht. Beducht beslissingen te nemen waarvan hij de gevolgen moeilijk kan overzien. Sommigen zouden het mogelijk angst voor verantwoordelijkheid noemen, voor verandering. Al deze gedachten probeert hij onder controle te houden terwijl hij om zich heen kijkt en met de vingers van zijn linkerhand aan de bekleding plukt van de stoel die hem gewezen is. Tristesse overweldigt hem. Hij weet heel goed dat hij jaren geleden al op deze stoel had moeten plaatsnemen.

De enorme muziekbibliotheek in zijn hoofd vulde de afgelopen jaren aan wat hij miste uit de speakers. Wie hij niet goed verstond, trakteerde hij op zijn geveinsde verstrooidheid. Als het geen ijdelheid was, wat dan? Blijft hij zichzelf?

De audicien wenkt. Langzaam staat hij op.

Het is zelden evident waar de oorsprong ligt van iemands opvattingen. Zo heeft hij een instinctieve afkeer van mensen met asymmetrische kapsels. Met name in de late middelbare leeftijd. Hij kan er niets aan doen, het overvalt hem als kokhalzen bij het bijten in een bedorven vrucht. Wanneer hij ermee geconfronteerd wordt, hetzij op straat, hetzij tijdens zijn werk, of – ernstiger nog – bij sociale gelegenheden, verstijft hij eerst, waarna instante buikpijn en weke knieën hem normaal functioneren onmogelijk maken. De enige remedie lijkt te zijn hem uit de situatie te halen. Inmiddels is hij door training redelijk goed in staat zichzelf deze remedie toe te dienen. Wanneer hij de macht over zijn knieën herwonnen heeft, zet hij het op een rennen.

Eminente academische vrienden weten raad: de een wijt het aan vroegkinderlijk trauma, een ander aan een overgevoelige esthetiek, een derde vermoedt evolutionaire factoren.

Hijzelf beschouwt het als zijn noodlot.

Een dubbele klik, een kort schurend geluid, gevolgd door een gelijkluidende dubbele klik. Dia na dia horrelde voorbij op de lichte woonkamermuur. Pastelgetinte voorstellingen die zwijgend moesten bewijzen hoe goed ze het samen hadden gehad en hoe fraai de omgeving was geweest, zoals de viewmaster op zijn slaapkamer hem voortoverde hoe verre einders hem wenkten. Hij hoort en ziet het weer, ruikt zelfs de sigaretten en de sherry, terwijl hij foto’s op zijn telefoon terugkijkt. De wenkende einders heeft hij geslecht. Waarvan zijn ouders in hun tent in druilerig Wallonië onuitgesproken droomden – zeg het niet, want dan komt het niet uit – heeft hij waargemaakt.

De trots en de schaamte, de vervulling en de leegte. Wat hij met de viewmaster in zijn handen, opziend naar zijn slaapkamerraam, niet had kunnen voorzien: elke verwezenlijkte droom verbleekt tot een verloren verlangen. Stap voor stap verspeelt de toekomst haar verleiding.

Het verleden raakt aanlokkelijker.